Pranie brudnych pieniędzy to termin, który często kojarzy się z działalnością karteli narkotykowych oraz zorganizowanych grup przestępczych zajmujących się przemytem i handlem ludźmi. Niemniej jednak, bardzo często pojawia się także w kontekście zarzutów stawianych przez organy ścigania przedsiębiorcom i managerom. Aby uniknąć oskarżenia, powinni oni wiedzieć, na czym polega to przestępstwo i w jaki sposób bronić się przed ewentualnymi zarzutami karnymi.
Pranie brudnych pieniędzy (art. 299 Kodeksu Karnego) – definicja
Pranie brudnych pieniędzy to działanie polegające na podejmowaniu czynności zmierzających do wprowadzenia do legalnego obrotu wartości majątkowych uzyskanych z nielegalnych źródeł. Możliwość swobodnego dysponowania środkami uzyskanymi z przestępstw jest bowiem warunkowana wprowadzeniem ich do legalnego obrotu finansowego.
Przestępstwo z art. 299 § 1 k.k., czyli przestępstwo prania brudnych pieniędzy, zostało opisane przez ustawodawcę w sposób wyjątkowo pojemny. Za nielegalne w świetle tego przepisu może zostać uznane zachowanie polegające na szeregu różnorodnych czynności. Przestępne działanie może zostać zrealizowane przez przyjmowanie, posiadanie, używanie, przekazywanie za granicę, wywożenie za granicę, ukrywanie, dokonywanie transferu lub konwersji, pomaganie do przenoszenia własności lub posiadania albo podejmowanie innych czynności mogących udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie przestępnego pochodzenia, miejsca umieszczenia, wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku określonych składników majątkowych. W konsekwencji niezwykle trudne jest rozróżnienie, jakie działania stanowią pranie brudnych pieniędzy, a jakie nie.
Czym są brudne pieniądze?
Pojęcie „brudnych pieniędzy” nie jest precyzyjne. Określenie to nie dotyczy bowiem wyłącznie środków płatniczych w postaci znaków pieniężnych, ale obejmuje swoim zakresem wszelkie wartości majątkowe uzyskane z nielegalnych źródeł pozyskiwania.
Zarzut prania brudnych pieniędzy a przestępstwa gospodarcze i karnoskarbowe
Dla stwierdzenia przestępności czynu środki muszą pochodzić z korzyści związanych z popełnienia czynu zabronionego, będącego tzw. przestępstwem bazowym. Z doświadczenia prawników kancelarii Chmielniak Adwokaci wynika, że jednymi z najczęściej występujących przestępstw bazowych dla prania pieniędzy są przestępstwa gospodarcze oraz karnoskarbowe. W praktyce zarzut prania brudnych pieniędzy wielokrotnie stanowi swoisty dodatek do innego rodzaju przestępstw gospodarczych i skarbowych, w szczególności tych polegających na uszczupleniu podatku VAT.
W przypadku tego typu spraw opisy zarzucanych czynów zawierają tezę o działaniu celem osiągnięcia korzyści majątkowych. W konsekwencji dysponowanie środkami, pochodzącymi z zarzucanego przestępstwa, może zostać ocenione przez organy ścigania jako wprowadzanie tzw. brudnych pieniędzy do legalnego obrotu finansowego.
Pranie brudnych pieniędzy – konsekwencje prawne
Za przestępstwo prania brudnych pieniędzy z art. 299 § 1 k.k. grozi kara od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.
W art. 299 § 5 k.k. określono kwalifikowany typ przestępstwa prania brudnych pieniędzy. W tym przypadku, ze względu na działanie w porozumieniu z innymi osobami, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
Przepis art. 299 § 6 k.k. przewiduje z kolei surowszą odpowiedzialność, która jest uzależniona od osiągnięcia z czynów opisanych w art. 299 § 1 lub 2 k.k. znacznej korzyści majątkowej. W takim przypadku sprawca podlega karze przewidzianej w art. 299 § 5 k.k.
W związku z nowelizacją k.k., która weszła w życie w dniu 1 października 2023 r., doszło do zaostrzenia odpowiedzialności karnej za przestępstwo prania pieniędzy w zależności od wartości kwoty, będącej przedmiotem czynności prania pieniędzy. Jeśli wartość środków pieniężnych poddanych praniu przekracza kwotę 5 mln zł, oskarżonemu grozi odpowiedzialność karna od 3 lat do 20 lat pozbawienia wolności. Jeśli kwota ta przekracza 10 mln zł, sąd może wymierzyć karę od 5 lat do 25 lat pozbawienia wolności.
Przykłady prania brudnych pieniędzy
Najbardziej znaną metodą prania brudnych pieniędzy jest zawyżanie przychodów z legalnie prowadzonej działalności gospodarczej, działającej najczęściej w branży usługowej, w której ze względu na niewymierność usług trudno jest skontrolować, jakie były faktyczne przychody.
Pranie pieniędzy niejednokrotnie bywa także realizowane poprzez użycie fikcyjnych transakcji handlowych. W takich sytuacjach dochodzi do tworzenia fałszywych umów handlowych i faktur, które sugerują legalne transakcje handlowe, co umożliwia pranie pieniędzy.
Do prania brudnych pieniędzy można wykorzystywać również kasyna i zakłady hazardowe. Poprzez dokonywanie transakcji z wykorzystaniem gotówki, sprawcy przemycają nielegalne fundusze do legalnego obrotu finansowego.
Przestępcy mogą do prania pieniędzy używać np. kryptowalut, w tym kryptowaluty Bitcoin, przekształcając nielegalne środki w cyfrowe aktywa, a następnie wykorzystując je do legalnych transakcji.
Cyberprzestępcy piorą brudne pieniądze także w grach online. Proceder odbywa się dzięki drugiemu obiegowi wirtualnej gotówki, którą można kupić za prawdziwe pieniądze.
Jak chronić firmę przed zarzutami prania brudnych pieniędzy?
W związku z zawiłościami prawnymi oraz surowymi karami związanymi z przestępstwem prania brudnych pieniędzy, przedsiębiorcy i managerowie powinni podjąć odpowiednie kroki, aby chronić swoje firmy. Ważne jest wdrażanie skutecznych procedur compliance, które pozwolą na monitorowanie i weryfikację podejrzanych transakcji.
Skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej może okazać się kluczowe. Kancelaria Chmielniak Adwokaci specjalizuje się w prawie karnym gospodarczym i oferuje wsparcie w zakresie obrony przed zarzutami prania brudnych pieniędzy. Doświadczeni prawnicy mogą pomóc w opracowaniu strategii obrony, przeprowadzeniu wewnętrznych audytów oraz reprezentowaniu klientów przed organami ścigania i sądami.
Pranie brudnych pieniędzy to złożony problem prawny, który może dotknąć zarówno przestępców, jak i przedsiębiorców nieświadomie zaangażowanych w podejrzane transakcje. Aby uniknąć oskarżenia, warto znać przepisy i zasady dotyczące prania pieniędzy oraz skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. Kancelaria Chmielniak Adwokaci specjalizuje się w prawie karnym gospodarczym i może pomóc w obronie przed zarzutami związanymi z praniem brudnych pieniędzy. Warto zwrócić się do specjalistów, aby zminimalizować ryzyko i zapewnić sobie najlepszą obronę w przypadku takich oskarżeń. Zachęcamy do komentowania i dzielenia się swoimi doświadczeniami oraz pytaniami na temat prania brudnych pieniędzy.
Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią Chmielniak Adwokaci.
